Lắng Nghe

18/05/2016 | Chuyên mục: VĂN . 1283 Lượt xem

Lắng nghe thanh thản

Bạn có khi nào ngồi rất yên lặng, không có chú ý của bạn cố định vào bất kỳ thứ gì, không gây ra một nỗ lực tập trung, nhưng bằng một cái trí rất yên lặng, bất động? Lúc đó bạn nghe mọi thứ, đúng chứ? Bạn nghe những tiếng ồn rất xa cùng những tiếng ồn gần hơn và những tiếng ồn rất gần bên, những âm thanh ngay tức khắc – điều đó có nghĩa thực sự bạn đang lắng nghe mọi thứ. Cái trí của bạn không bị hạn chế vào một nguồn nhỏ bé chật hẹp. Nếu bạn có thể lắng nghe trong cách này, lắng ngh e thanh thản, không gượng ép, bạn sẽ phát giác một thay đổi lạ thường đang xảy ra trong bạn, một thay đổi xảy ra không có ý muốn của bạn, không có đòi hỏi của bạn; và trong thay đổi đó có vẻ đẹp lạ thường và chiều sâu của nhận biết.

Quên đi những màn che?

Bạn lắng nghe như thế nào? Liệu bạn lắng nghe dựa trên những hình ảnh có trước của bạn, qua chiếu rọi của bạn, qua những tham vọng, những ham muốn, những sợ hãi, những lo âu của bạn, qua đang nghe chỉ điều gì bạn muốn nghe, chỉ điều gì sẽ cho thỏa mãn, điều gì sẽ làm vui thích, điều gì sẽ tạo an ủi, điều gì trong chốc lát sẽ giảm bớt đau khổ của bạn? Nếu bạn lắng nghe qua cái màn của những ham muốn của bạn; vậy thì rõ ràng bạn chỉ lắng nghe sự diễn giải riêng của bạn; bạn đang lắng nghe những ham muốn riêng của bạn. Và liệu còn hình thức nào khác của lắng nghe? Liệu không quan trọng khi khám phá cách lắng nghe không những đến điều gì đang được nói mà còn đến mọi thứ – đến sự ồn ào ngoài đường phố, đến tiếng líu lo của chim chóc, đến tiếng ồn của chiếc xe điện, đến biển cả khuấy động, đến tiếng nói của chồng bạn, đến tiếng nói của vợ bạn, đến tiếng nói của bạn bè bạn, đến tiếng khóc của một em nhỏ. Lắng nghe có ý nghĩa và quan trọng chỉ khi nào người ta không đang vận hành những ham muốn riêng của người ta trong khi người ta lắng nghe. Liệu người ta có thể quên đi tất cả những màn che này trong khi chúng ta lắng nghe, và thực sự lắng nghe?

Vượt khỏi sự huyên náo của những từ ngữ

Lắng nghe là một nghệ thuật không dễ dàng đạt được, nhưng trong nó có vẻ đẹp và hiểu rõ lạ thường. Chúng ta lắng nghe với những chiều sâu khác nhau của thân tâm chúng ta, nhưng lắng nghe của chúng ta luôn luôn cùng với một nhận biết trước hay từ một quan điểm riêng biệt. Chúng ta không lắng nghe một cách hồn nhiên; luôn luôn có một bức màn chen vào của những suy nghĩ, những kết luận, và những thành kiến riêng của chúng ta . . . Lắng nghe phải có một yên lặng bên trong, một tự do khỏi áp lực căng thẳng của đạt được, một chú ý thư giãn. Trạng thái thụ động nhưng nhận biết này có khả năng nghe cái gì vượt khỏi kết luận thuộc từ ngữ. Những từ ngữ gây nhầm lẫn; chúng chỉ là phương tiện truyền đạt bên ngoài; nhưng muốn cảm thấy vượt khỏi sự huyên náo của những từ ngữ, trong lắng nghe phải có một nhận biết thụ động. Những con người thương yêu có lẽ lắng nghe; nhưng tìm được một người lắng nghe như thế hiếm hoi lắm. Hầu hết chúng ta đều theo đuổi những kết quả, thành tựu những mục đích; chúng ta luôn luôn chiến thắng và chinh phục, và vì vậy không có lắng nghe. Chỉ trong lắng nghe người ta mới nghe được bài hát của những từ ngữ.

Lắng nghe không suy nghĩ

Tôi không hiểu có khi nào bạn lắng nghe một con chim đang hót. Lắng nghe điều gì đó đòi hỏi cái trí của bạn phải yên lặng – không phải một yên lặng huyền bí nhưng chỉ yên lặng. Tôi đang kể cho bạn một điều gì đó và muốn lắng nghe tôi bạn phải yên lặng, không có tất cả những loại suy nghĩ đang huyên thuyên trong cái trí của bạn. Khi bạn nhìn ngắm một bông hoa, bạn nhìn ngắm nó, không gọi tên nó, không phân loại nó, không nói rằng nó thuộc một loại nào đó – khi bạn làm những việc này, bạn không còn nhìn ngắm nó. Vì vậy tôi đang nói rằng lắng nghe là một trong những việc khó khăn nhất – lắng nghe người cộng sản, người xã hội, người dân biểu, người tư bản, bất kỳ ai, vợ của bạn, con cái của bạn, người hàng xóm của bạn, người bán vé xe buýt, con chim – chỉ lắng nghe. Chỉ khi bạn lắng nghe không có ý tưởng, không có suy nghĩ, lúc đó bạn hiệp thông trực tiếp; và vì hiệp thông trực tiếp bạn sẽ hiểu rõ liệu điều gì người ấy đang nói là sự thật hay giả dối; bạn không phải tranh cãi.

Lắng nghe sáng tạo tự do

Khi bạn cố gắng lắng nghe, bạn có lắng nghe không? Không phải chính cố gắng đó là một xao nhãng ngăn cản lắng nghe à? Bạn cố gắng khi bạn lắng nghe một điều gì cho bạn sự hài lòng, đúng chứ? . . . Bạn không nhận biết sự thật, bạn cũng không nhìn thấy điều giả dối như điều giả dối, chừng nào cái trí của bạn còn luôn luôn bị bận rộn bởi cố gắng, bởi so sánh, bởi bào chữa hay chỉ trích . . .

Chính lắng nghe là một động thái trọn vẹn; chính động thái lắng nghe mang lại tự do riêng của nó. Nhưng liệu bạn thực sự quan tâm đến lắng nghe, hay lại quan tâm đến thay đổi những nhốn nháo bên trong? Nếu bạn muốn lắng nghe, thưa bạn, trong ý nghĩa nhận biết những mâu thuẫn và những xung đột của bạn mà không cưỡng bách chúng vào bất kỳ khuôn mẫu đặc biệt nào của suy nghĩ, có lẽ tất cả chúng sẽ kết thúc. Bạn thấy không, chúng ta đang cố gắng liên tục để là cái này hay cái kia, để thành tựu một trạng thái đặc biệt, để nắm bắt một loại trải nghiệm và lẩn tránh một loại khác, thế là cái trí luôn luôn bận rộn bởi điều gì đó; nó không bao giờ yên lặng lắng nghe sự nhốn nháo của những đấu tranh và những đau khổ riêng của nó. Hãy hồn nhiên . . . và đừng cố gắng trở thành một điều gì đó hay nắm bắt một trải nghiệm nào đó.

Lắng nghe không nỗ lực

Lúc này bạn đang lắng nghe tôi; bạn không đang có một nỗ lực để chú ý, bạn chỉ đang lắng nghe; và nếu có sự thật trong điều gì bạn nghe, bạn sẽ phát giác một thay đổi lạ thường đang xảy ra trong bạn – một thay đổi không có chủ tâm hay ước muốn từ trước, một đột biến, một cách mạng hoàn toàn mà trong đó chỉ độc nhất sự thật là chủ nhân và không còn những tạo tác của cái trí. Và nếu tôi được phép đề nghị, bạn nên lắng nghe mọi thứ bằng cách đó – không chỉ lắng nghe điều gì tôi đang nói, mà còn lắng nghe điều gì những người khác đang nói, lắng nghe những con chim, lắng nghe tiếng còi của một đầu máy xe lửa, lắng nghe tiếng ồn của chiếc xe buýt đang chạy qua. Bạn sẽ phát giác rằng bạn càng lắng nghe mọi thứ nhiều bao nhiêu, yên lặng càng thăm thẳm bấy nhiêu, và yên lặng đó ngay lúc ấy không bị phá vỡ bởi ồn ào. Chỉ khi nào bạn đang kháng cự điều gì đó, chỉ khi nào bạn đang dựng lên một hàng rào giữa chính bạn và điều gì bạn không muốn lắng nghe – chỉ khi đó mới có một đấu tranh.

Lắng nghe chính bạn

Người hỏi: Trong khi tôi đang lắng nghe ông ở đây, dường như tôi hiểu rõ, nhưng khi rời khỏi đây, tôi không hiểu được, mặc dù tôi cố gắng áp dụng điều gì ông đã nói.

Krishnamurti: Bạn đang lắng nghe chính bạn, và không phải đang lắng nghe người nói. Nếu bạn đang lắng nghe người nói, ông ấy trở thành người dẫn dắt của bạn, một phương hướng dẫn đến hiểu rõ của bạn và điều đó là một kinh hoàng, một ghê tởm, bởi vì bạn đã thiết lập một cơ cấu của uy quyền. Vì vậy điều gì bạn đang làm ở đây là lắng nghe chính bạn. Bạn đang nhìn bức tranh người nói đang vẽ, nó là bức tranh riêng của bạn, không là bức tranh của người nói. Nếu điều đó quá rõ ràng, rằng bạn đang quan sát về chính bạn, vậy thì bạn có thể nói, “Được rồi, tôi thấy chính tôi như tôi là, và tôi không muốn làm bất kỳ điều gì về nó” – và đó là sự kết thúc của nó. Nhưng nếu bạn nói, “Tôi thấy chính tôi như tôi là, và phải có một thay đổi”, vậy thì bạn bắt đầu làm việc từ sự hiểu biết riêng của bạn – mà hoàn toàn khác biệt với việc áp dụng điều gì người nói đang trình bày . . . Nhưng nếu, khi người nói đang trình bày, bạn đang lắng nghe chính bạn, vậy thì từ đang lắng nghe đó có rõ ràng, có nhạy cảm; từ đang lắng nghe đó cái trí trở nên tốt lành, mãnh liệt. Không tuân phục và cũng không kháng cự, cái trí trở nên sinh động, mạnh mẽ – và chỉ một con người như thế mới có thể sáng tạo một thế hệ mới mẻ, một thế giới mới mẻ.

Quan sát bằng mãnh liệt

Đối với tôi, có vẻ rằng học hành khó khăn cực kỳ, cũng như lắng nghe vậy. Chúng ta không bao giờ thực sự lắng nghe bất kỳ điều gì vì cái trí của chúng ta không được tự do; hai tai của chúng ta nhồi nhét đầy ắp những sự việc mà chúng ta biết rồi, vì thế lắng nghe trở nên khó khăn cực kỳ. Tôi nghĩ – hay đúng hơn nó là một sự thật – rằng nếu người ta có thể lắng nghe điều gì đó bằng toàn thân tâm của người ta, bằng khí lực, bằng sức sống, vậy thì chính động thái đang lắng nghe là một yếu tố tự do, nhưng rủi thay bạn lại không bao giờ lắng nghe, vì bạn đã không bao giờ học hành về nó. Xét cho cùng, bạn chỉ học hành khi bạn dành toàn thân tâm của bạn vào điều gì đó. Khi bạn dành toàn thân tâm của bạn vào toán học, bạn học hành; nhưng khi bạn ở trong một trạng thái mâu thuẫn, khi bạn không muốn học hành nhưng bị cưỡng bách học hành, lúc đó nó chỉ trở thành một qui trình tích lũy. Học hành giống như đang đọc một quyển sách có vô số nhân vật; nó bắt buộc sự chú ý tổng thể của bạn, không phải sự chú ý tách rời. Nếu bạn muốn học hành về một chiếc lá – một chiếc lá của mùa xuân hay một chiếc lá của mùa hè – bạn phải thực sự ngắm nghía nó, nhìn sự đối xứng hài hòa của nó, kết cấu của nó, chất lượng của chiếc lá đang sống. Có vẻ đẹp, có khí lực, có sức sống trong một chiếc lá đơn chiếc. Vì thế muốn học hành về chiếc lá, bông hoa, đám mây, mặt trời lặn, hay một con người, bạn phải quan sát bằng tất cả mãnh liệt.

Krishnamurti

Lời dịch: Ông Không

Bài viết cùng chuyên mục